Kenmerken sector

De lucht- en ruimtevaartsector in Nederland omvat een groot aantal bedrijven en kennisinstellingen, die als een keten met elkaar verbonden zijn. Deze keten bestaat uit: luchtvaartmaatschappijen, luchthavens met toeleverende bedrijven, luchtverkeersleiding, aerospace-industrie, toeleveranciers aan vliegtuig-, ruimte-vaartuig- en motorenbouwers, onderhoudsbedrijven, kennisinstellingen, universiteiten, de militaire- en politieluchtvaart en de leveranciers en gebruikers van satellietinformatie. In totaal biedt de Nederlandse lucht- en ruimtevaartsector werkgelegenheid aan ruim 125.000 werknemers en draagt direct voor ruim tweeënhalf procent, € 15 miljard, bij aan het Bruto Binnenlands Product.

De centrale bindende factor van de lucht- en ruimtevaartsector is de sterke kennisinfrastructuur, bestaande uit de internationaal hoog aangeschreven faculteit Lucht- en Ruimtevaarttechniek van de TU Delft, het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaart Centrum (NLR) en talloze ‘engineering’-bedrijven. Daarin is de in het verleden opgebouwde unieke integrale systeemkennis behouden en verder uitgebouwd, waar mogelijk versterkt met kennis uit verwante technologiegebieden. Deze kennisinfrastructuur dient de gehele sector en heeft daardoor voldoende kritische massa. Ook is er in de toeleveringsketen sprake van onderlinge relaties en clustervorming. De ruimtevaartactiviteiten hebben hun oorsprong in dezelfde technologie en opleidingswereld. Een sterke ontwikkeling richting commerciële klanten is zichtbaar.

De internationale luchtvaart heeft in de afgelopen decennia een ongekende groei doorgemaakt en ook de toepassingen van de ruimtevaart voor communicatie, navigatie en observatie zijn onstuimig gegroeid. In Nederland heeft de sector met zo’n 4 à 5 procent jaarlijkse groei anderhalf keer beter dan het internationaal gemiddelde gepresteerd. Ook in de toekomst is verdere groei – ondanks de huidige stagnatie door de wereldwijde economische crisis – de sleutel tot verdere ontplooiing van de sector. De Nederlandse positie als kennis- en distributieland wordt door de lucht- en ruimtevaart versterkt. De sector heeft de ambitie deze positie in de komende decennia te handhaven en op speerpunten te verbeteren: we hebben de kennis en weten hoe deze internationaal kan worden ingezet.

De vliegtuignieuwbouw en onderhoudsindustrie vormen met de gerenommeerde kennisinstellingen zoals NLR en TU Delft en ingenieursbureaus een hechte en dynamische innovatiecluster dat in de wereld een ijzersterke positie en reputatie geniet. In het Topsectorenbeleid van het kabinet-Rutte, dat is ingezet met het doel Nederland tot de Top-5 van kenniseconomieën te laten behoren, maakt deze cluster deel uit van de topsector High Tech Systemen & Materialen (HTSM).

De bedrijvigheid in vliegtuignieuwbouw en -onderhoud kenmerkt zich door:
• Dagelijks zijn 15.000 hooggekwalificeerde medewerkers in meer dan honderd bedrijven actief in de vliegtuigbouw (zo’n 5.000 in de nieuwbouw en zo’n 10.000 in de maintenance, repair & overhaul of MRO).
• Gezamenlijk genereren deze bedrijven een omzet van € 2,3 miljard.
• Grote bedrijven zijn Fokker Technologies te Papendrecht, Hoogeveen, Woensdrecht en Helmond, alsmede KLM Maintenance & Engineering op Schiphol-Oost.
• Het Logistiek Centrum Woensdrecht is een onderhoudscluster voor de militaire luchtvaart met zo’n 1.000 medewerkers.
• De regio Brabant zet in op het verwerven van een vooraanstaande positie in het luchtvaartcluster in het World Class Maintenance verband en investeert actief in opleidingscentra voor technici.
• De regio Limburg zet in op het onderhoud van civiele vliegtuigen door middel van het Maastricht Maintenance Boulevard concept, waarin ook een duidelijke koppeling met innovatie en onderwijs is gelegd.
• De provincie Flevoland zet sterk in op de ontwikkeling van van een composietencluster (Compoworld) in haar regio en verbindt actief het MKB aan het NLR, Fokker Technologies en het onderwijs.
• Het Nederlandse Aerospace cluster heeft belangrijke samenwerkingsverbanden met voor technologiesamenwerking met Airbus, Boeing, Lockheed Martin en Snecma en andere grote internationale producenten van vliegtuigen, vliegtuigmotoren en -componenten.